តើទង្វើបែបណាទើបជាបទបរិហារកេរ្តិ៍?
តើទង្វើបែបណាទើបជាបទបរិហារកេរ្តិ៍?លោក ជាវ សំណាង៖ ធីរិទ្ធ តើអ្វីទៅជាបទល្មើសបរិហារកេរ្ត៍ជាសាធារណៈ?
លោក ជា ធីរិទ្ធ៖ តាមពិតទៅនៅក្នុងច្បាប់ ពោលគឺនៅក្នុងក្រមព្រមទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មាត្រា ៣០៥ បានចែងអំពី បទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈថា បទល្មើសនេះសំដៅទៅលើ គ្រប់ការអះអាងបំផ្លើស ឬការទម្លាក់កំហុសដោយអសុទ្ធចិត្តលើអំពើណាមួយ ដែលនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស ឬកិត្តិសព្ទនៃបុគ្គល ឬនៃស្ថាប័នណាមួយ គឺជាការបរិហារកេរ្តិ៍។ ហើយបើតាមច្បាប់ដដែលនេះ សកម្មភាពដែល អះអាងបំផ្លើស ឬការទម្លាក់កំហុសដោយអសុទ្ធចិត្ត នាំឲ្យខូចកិត្តិយសបុគ្គល ឬស្ថាប័នណាមួយនោះ លុះត្រាតែធ្វើឡើងតាមរយៈសកម្មសភាពចំនួន ៣ ចំណុច ទើបជាធាតុផ្សំនៃបទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍ ទី ១ តាមរយៈសំដី ទោះជាសំដីប្រភេទណាក៏ដោយដែលបញ្ចេញនៅតាមទីសាធារណៈ ឬនៅក្នុងសាលប្រជុំសាធារណៈ។ ចំណុចនេះ ខ្ញុំសូមលើកជាឧទាហរណ៍ ដើម្បីឲ្យងាយយល់។
ឧទាហរណ៍ថា កញ្ញា ចន្ថា និយាយតែពីរនាក់កញ្ញា រដ្ឋា អំពីរឿងកញ្ញា ចន្ទ្រា ដោយកញ្ញា ចន្ថា ប្រាប់រដ្ឋា ថា កញ្ញា ចន្ទ្រា មានផ្ទៃពោះទាំងមិនទាន់មានប្តី។ តែការពិត កញ្ញា ចន្ទ្រា មិនមានផ្ទៃពោះ ដូច ចន្ថា និងរដ្ឋា និយាយគ្នាឡើយ។ ផ្អែកតាចចំណុចទី ១ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា អ្វីដែលបានលើកឡើងក្នុងឧទាហរណ៍នេះ មិនមែនជាបទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈទេ ព្រោះចន្ថា និងរដ្ឋា និយាយតែពីរនាក់។ តទៅចំណុចទី ២ ធាតុផ្សំដែលអាចចាត់ចូលជាបទបរិហារកេរ្តិ៍ គឺការធ្វើសកម្មភាពតាមរយៈលិខិត ឬគំនូរ ទោះជាប្រភេទណាក៏ដោយដែលផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងចំណោមហាជន ឬដាក់តាំងឲ្យសាធារណៈជនមើល។ ទី ៣ តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍សោតទស្សន៍សម្រាប់សាធារណជន។
លោក ជាវ សំណាង៖ ក្រោយពីបានស្តាប់ការពន្យល់របស់ ធីរិទ្ធ ធ្វើឲ្យខ្ញុំងឿងឆ្ងល់ដល់រឿងរ៉ាវ ដែលកើតឡើងនៅក្នុងពិភពនយោបាយខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសគឺរឿងរ៉ាវរបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតែម្តង។ កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ កញ្ញា ធី សុវណ្ណថា បានប្រកាសថា គ្រោងនឹងដាក់ពាក្យប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា ទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត ដល់ទៅ ១ លានដុល្លារអាមេរិក ដោយនាងយល់ថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា និយាយបរិហារកេរ្តិ៍ខ្លួន ជាមួយកញ្ញាស្រីមុំតាមទូរសព្ទ។ ធីរិទ្ធ តើកញ្ញា ធី សុវណ្ណថា ប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា អាចត្រូវតាមច្បាប់កំណត់នៅក្នុងបទបរិហារកេរ្តិ៍ដែរទេ?
លោក ជា ធីរិទ្ធ៖ បាទ មុននឹងខ្ញុំឆ្លើយសំណួរសំណាង ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់បន្តិចថា នៅក្នុងគោលការណ៍ច្បាប់ មានធាតុផ្សំសំខាន់នៃបទល្មើសទាំងអស់ ចំនួន ៣ គឺទី ១ ធាតុផ្សំនីត្យានុកូល សំដៅទៅលើធាតុផ្សំនៃច្បាប់ ពោលគឺមានបទល្មើសលុះត្រាតែមានច្បាប់ចែងថា ទង្វើណាមួយ ជាបទល្មើស។
លោក ជាវ សំណាង៖ ក្រោយពីបានស្តាប់ការពន្យល់របស់ ធីរិទ្ធ ធ្វើឲ្យខ្ញុំងឿងឆ្ងល់ដល់រឿងរ៉ាវ ដែលកើតឡើងនៅក្នុងពិភពនយោបាយខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសគឺរឿងរ៉ាវរបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតែម្តង។ កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ កញ្ញា ធី សុវណ្ណថា បានប្រកាសថា គ្រោងនឹងដាក់ពាក្យប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា ទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត ដល់ទៅ ១ លានដុល្លារអាមេរិក ដោយនាងយល់ថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា និយាយបរិហារកេរ្តិ៍ខ្លួន ជាមួយកញ្ញាស្រីមុំតាមទូរសព្ទ។ ធីរិទ្ធ តើកញ្ញា ធី សុវណ្ណថា ប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា អាចត្រូវតាមច្បាប់កំណត់នៅក្នុងបទបរិហារកេរ្តិ៍ដែរទេ?
លោក ជា ធីរិទ្ធ៖ បាទ មុននឹងខ្ញុំឆ្លើយសំណួរសំណាង ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់បន្តិចថា នៅក្នុងគោលការណ៍ច្បាប់ មានធាតុផ្សំសំខាន់នៃបទល្មើសទាំងអស់ ចំនួន ៣ គឺទី ១ ធាតុផ្សំនីត្យានុកូល សំដៅទៅលើធាតុផ្សំនៃច្បាប់ ពោលគឺមានបទល្មើសលុះត្រាតែមានច្បាប់ចែងថា ទង្វើណាមួយ ជាបទល្មើស។
ទី ២ ធាតុផ្សំសត្យានុម័ត សំដៅលើសកម្មភាពដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសពិតប្រាកដ។ ធាតុផ្សំទី ៣ គឺធាតុផ្សំ អត្តនោម័ត សំដៅលើឆន្ទៈ ពោលគឺជនដែលប្រព្រឹត្តអំពើនោះ ពិតជាមានឆន្ទៈក្នុងការធ្វើសកម្មភាពដែលជាបទល្មើសនោះមែន ដោយមិនមានការបង្ខំឡើយ។ សំណាង ធាតុផ្សំទាំង ៣ នេះសំខាន់ណាស់ដែលត្រូវតែមានព្រមគ្នា បើខ្វះធាតុផ្សំមួយណាហើយ មិនអាចចាត់ជាបទល្មើសបានទេ។
ត្រឡប់មកឆ្លើយនឹងសំណួររបស់សំណាងវិញ តើករណីកញ្ញា គ្រោងប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ស្របតាមច្បាប់ដែរឬទេ? ខ្ញុំនិយាយនៅក្នុងទិដ្ឋភាពច្បាប់ ដោយលើកឡើងតែធាតុផ្សំនីត្យានុកូលមួយមកនិយាយ។ យើងមើលនៅក្នុងបទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍ដែលចែងនៅក្នុងមាត្រា ៣០៥ ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងខាងដើមហើយថា ធាតុផ្សំដែលអាចចាត់ចូលជាបទបរិហាកេរ្តិ៍គឺ អះអាងបំផ្លើស តាមរយៈសំដី ដែលបញ្ចេញនៅតាមទីសាធារណៈ ឬនៅក្នុងសាលប្រជុំសាធារណៈ ការធ្វើសកម្មភាពតាមរយៈលិខិត ឬគំនូរ ដែលផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងចំណោមហាជន ឬដាក់តាំងឲ្យសាធារណៈជនមើល និងការអះអាងបំផ្លើស ទម្លាក់កំហុស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍សោតទស្សន៍សម្រាប់សាធារណជន។
ដូច្នេះ បើពិនិត្យទៅមើលអង្គហេតុកញ្ញា ធី សុវណ្ណថា ដែលគ្រោងប្តឹងឯកឧត្តម កឹម សុខា ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ដោយសារនាងយល់ថា សំឡេង ឯកឧត្តម កឹម សុខា និយាយទូរសព្ទជាមួយកញ្ញា ស្រីមុំ បរិហារកេរ្តិ៍ខ្លួននោះ ហាក់ដូចពុំស្របនឹងអ្វីដែលច្បាប់បានចែងនៅក្នុងមាត្រា ៣០៥ នៃបទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ។
លោក ជាវ សំណាង៖ ធីរិទ្ធ ជាសំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំ តើបទល្មើសនេះ ត្រូវទទួលទោសទណ្ឌដូចម្តេច? ហើយថា តើនីតិវិធីប្តឹងចំពោះបទបរិហារកេរ្តិ៍នេះត្រូវធ្វើឡើងដូចម្តេច?
លោក ជា ធីរិទ្ធ៖ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា បទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍នេះ មានទោសទណ្ឌត្រឹមតែពិន័យជាប្រាក់ប៉ុណ្ណោះ តែមិនមានទោសជាប់ពន្ធនាគារនោះទេ។ មាត្រា ៣០៥ បានចែងថា បទល្មើសនេះ ត្រូវពិន័យជាប្រាក់ពី ១ សែន ទៅ ១០ លានរៀល។ ហើយទាក់ទងនឹងនីតិវិធីនៃបណ្តឹងចំពោះបទបរិហារកេរ្តិ៍នេះវិញ មាត្រា ៣០៩ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បានកំណត់ថា ក្នុងករណីដែលមានការបរិហារកេរ្តិ៍ ចំពោះសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាល មន្ត្រីរាជការសាធារណៈ ឬពលរដ្ឋដែលទទួលបន្ទុកបេសកកម្មសាធារណៈ ឬអាណត្តិសាធារណៈ ការចោទប្រកាន់នឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួន ឬបណ្តឹងរបស់ប្រធានស្ថាប័នសាមី។ ហើយក្នុងករណីដែលមានការបរិហារកេរ្តិ៍ ចំពោះបុគ្គលឯក ការចោទប្រកាន់នឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួនដែលទទួលរងនូវការបរិហារកេរ្តិ៍នោះ។
ពាក្យបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួន ឬប្រធានស្ថាប័នសាមី ដែលមានចែងខាងលើ គឺជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នៃការចោទប្រកាន់អំពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដោយអយ្យការ ហើយការដកពាក្យប្តឹងវិញរបស់អ្នកប្តឹង នាំឲ្យបណ្តឹងអាជ្ញារលត់។ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់នឹងអាចត្រូវធ្វើឡើងដោយស្វ័យប្រវត្តិដោយព្រះរាជអាជ្ញា កាលបើការបរិហារកេរ្តិ៍នោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងបុគ្គលម្នាក់ ឬបុគ្គលមួយក្រុម ដោយមូលហេតុដើមកំណើត ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬសាសនា របស់បុគ្គលនោះ៕
លោក ជាវ សំណាង៖ ធីរិទ្ធ ជាសំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំ តើបទល្មើសនេះ ត្រូវទទួលទោសទណ្ឌដូចម្តេច? ហើយថា តើនីតិវិធីប្តឹងចំពោះបទបរិហារកេរ្តិ៍នេះត្រូវធ្វើឡើងដូចម្តេច?
លោក ជា ធីរិទ្ធ៖ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា បទល្មើសបរិហារកេរ្តិ៍នេះ មានទោសទណ្ឌត្រឹមតែពិន័យជាប្រាក់ប៉ុណ្ណោះ តែមិនមានទោសជាប់ពន្ធនាគារនោះទេ។ មាត្រា ៣០៥ បានចែងថា បទល្មើសនេះ ត្រូវពិន័យជាប្រាក់ពី ១ សែន ទៅ ១០ លានរៀល។ ហើយទាក់ទងនឹងនីតិវិធីនៃបណ្តឹងចំពោះបទបរិហារកេរ្តិ៍នេះវិញ មាត្រា ៣០៩ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បានកំណត់ថា ក្នុងករណីដែលមានការបរិហារកេរ្តិ៍ ចំពោះសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាល មន្ត្រីរាជការសាធារណៈ ឬពលរដ្ឋដែលទទួលបន្ទុកបេសកកម្មសាធារណៈ ឬអាណត្តិសាធារណៈ ការចោទប្រកាន់នឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួន ឬបណ្តឹងរបស់ប្រធានស្ថាប័នសាមី។ ហើយក្នុងករណីដែលមានការបរិហារកេរ្តិ៍ ចំពោះបុគ្គលឯក ការចោទប្រកាន់នឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួនដែលទទួលរងនូវការបរិហារកេរ្តិ៍នោះ។
ពាក្យបណ្តឹងរបស់សាមីខ្លួន ឬប្រធានស្ថាប័នសាមី ដែលមានចែងខាងលើ គឺជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នៃការចោទប្រកាន់អំពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដោយអយ្យការ ហើយការដកពាក្យប្តឹងវិញរបស់អ្នកប្តឹង នាំឲ្យបណ្តឹងអាជ្ញារលត់។ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់នឹងអាចត្រូវធ្វើឡើងដោយស្វ័យប្រវត្តិដោយព្រះរាជអាជ្ញា កាលបើការបរិហារកេរ្តិ៍នោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងបុគ្គលម្នាក់ ឬបុគ្គលមួយក្រុម ដោយមូលហេតុដើមកំណើត ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬសាសនា របស់បុគ្គលនោះ៕
No comments